Verdieping kennis over IPL- en laserbehandelingen (2024)

Twee jaar geleden was hij ook al door de Kerngroep uitgenodigd, dit jaar gaf hij opnieuw acte de presence: laserdeskundige Pat Clark uit de VS. Hij verzorgde tijdens het congres Haarscherp een zeer veelzijdig, tweedaags vakprogramma voor schoonheidsspecialisten en huidtherapeuten. Onderwerpen die tijdens het congres aan de orde kwamen, zijn: fysiologie en anatomie, de werking van licht in de huid, veiligheid, pigment en haarverwijdering, behandelen van vaataandoeningen, cellulite en combinatiebehandelingen. Naast theorie was er ook veel ruimte voor demonstraties. Hoofdredacteur Saskia Petit van het vakblad Schoonheidsspecialist was erbij en maakte het volgende verslag.

Deskundig

Veel schoonheidsspecialisten werken inmiddels met laser of IPL-apparatuur. Om deskundig met deze materie om te kunnen gaan is een goed begrip van de werking van licht in de huid noodzakelijk. Laser of IPL maken gebruik van selectieve verhitting. Door bepaalde, specifieke doelen in de huid te verhitten, worden deze vernietigd zonder dat het omliggende weefsel beschadigd wordt. Dat is althans de bedoeling. Specifieke doelen zijn bijvoorbeeld het melanine in de haren (haarreductie), het hemoglobine in het bloed (behandelen vaatjes) of water in de huid (snijden van de huid, ablatie). “Behandelen met licht is een zeer dynamisch proces, dat per klant en per behandeling weer anders is. Per keer moet je als behandelaar bekijken wat de beste aanpak is”, aldus Pat Clark.

Complicaties

Zeer belangrijk is om complicaties zoveel mogelijk te vermijden. Mogelijke complicaties zijn het ontstaan van blaren, hyperpigmentaties, hypopigmentaties en littekens. Blaren en hyperpigmentaties zijn vaak van voorbijgaande aard. Hypopigmentaties en littekens kunnen blijvend zijn. “Let goed op hoe de huid reageert tijdens de behandeling. Wordt de huid direct rood of wit, stop dan meteen met de behandeling. Bepaal vervolgens wat de beste stappen zijn om complicaties te voorkomen.”

Variabelen

De huid bestaat uit drie lagen: de dunne epidermis, de dikkere dermis en de subcutis. Belangrijke functies van de huid zijn: temperatuurregulatie, bescherming, gevoelsensatie, uitscheidingsorgaan, immuunsysteem, bloedreservoir, vitamine D-productie en body identiteit.

De dermale dikte van de gezichtshuid verschilt per locatie, zo ook de pijnsensatie en de behandelreactie. “Daar moet je als behandelaar altijd rekening mee houden”, stelt Clark. “De dunne huid rond de ogen reageert sneller dan de dikkere huid op de wangen. Weet waar je voorzichtig moet zijn.”

Er zijn meer klinische variaties die effect hebben op het herstelvermogen van de huid. Mannen hebben een dikkere huid dan vrouwen. Jonge en oude mensen hebben over het algemeen een dikkere huid dan volwassenen. Ook de bloedcirculatie verschilt per huidzone. Een andere belangrijke factor waar iedere behandelaar rekening mee moet houden, is de blootstelling aan de zon. Clark: “Het gaat niet zozeer om huidskleur, maar om zonexpositie. Het ergste dat een klant kan doen is niet vertellen dat hij in de zon heeft gezeten omdat hij dan een groot risico loopt op hyperpigmentaties. Met IPL wordt aangeraden minimaal veertien dagen voor de behandeling niet meer in de zon te zitten. Bij laser, dat heel specifiek verhit en dus minder risico op schade geeft, is dat 24 uur van tevoren.”

Fotochemie

De eerste wet van de fotochemie luidt: er is geen reactie zonder absorptie. Licht bestaat uit fotonen die zich voortbewegen met een bepaalde golflengte. Sommige golflengten zijn zichtbaar (zichtbare lichtspectrum, 400 tot 750 nm), andere niet (zoals ultra violet en infrarood). Iedere golflengte heeft unieke absorptie-eigenschappen. Licht wordt dus selectief geabsorbeerd door chromoforen, zoals melanine, hemoglobine of water. Dat maakt het mogelijk om selectief deze doelen te vernietigen. De golflengte van het licht bepaalt hoe diep het licht in de huid kan komen. Hoe langer de golflengte, hoe dieper de penetratie.

Het verschil tussen laser en IPL is dat laser bestaat uit een golflengte, en dat IPL altijd uit meerdere golflengtes bestaat. Met behulp van een IPL-filter blokkeer je bepaalde golflengtes zodat je alleen op een bepaalde diepte werkt, afhankelijk van het doel dat je wilt bereiken. IPL is daardoor geschikter voor ‘diffusere’ aandoeningen, zoals rosacea en pigmentvlekken. Laser is juist geschikt voor heel specifieke doelen.

Thermale relaxatie tijd

Selectieve fotothermolyse wordt gedefinieerd door de volgende factoren: de golflengte van het licht, de kracht, de spotsize en de pulsduur. Wanneer deze vier factoren worden ingezet zoals het moet, dan bereik je het specifieke doel zonder dat het omliggende weefsel wordt beschadigd.

De golflengte is exact afgestemd op het doel dat je zoekt. De kracht (gemeten in Watt) en de spotsize bepalen de hitte waarmee je werkt. De pulstijd bepaalt hoe lang die temperatuur aanhoudt om het doel te kunnen vernietigen.

De thermale relaxatie tijd is van belang om complicaties te voorkomen. Het is de tijd die een doel/target nodig heeft om voldoende af te koelen voordat de volgende puls het target weer verhit. Dit is van belang om oververhitting, en dus beschadiging van omliggende weefsel, te voorkomen. De thermale relaxatie tijd wordt bepaald door de omvang van het target. De ideale pulsduur ligt net iets onder de thermale relaxatie tijd, zodat er zo min mogelijk kans is op complicaties.

De hoeveelheid energie (Joules per vierkante centimeter) wordt bepaald door de kleur van het target. Denk maar aan een witte en een zwarte auto. Een lichte auto heeft meer energie nodig om op de warmen dan een zwarte auto. Clark: “Bij het behandelen van bijvoorbeeld haren, moet je er dus rekening mee houden dat zowel de kleur als de omvang van de haren na elke behandeling verandert (kleiner en lichter). Daar stem je dus de instellingen van het apparaat op af.”

Veiligheid

Ook de veiligheid kwam tijdens het congres aan de orde. Tussen laser en IPL bestaan grote verschillen in veiligheid. Laser is vanwege de intensiteit van het licht en de kleine spotsize het meest risicovol. Alleen al het zien van het laserlicht kan blijvende schade aan de ogen veroorzaken. IPL’s hebben niet dezelfde intensiteit als laser en hebben een grotere spotsize. Bovendien hebben IPL’s vaak direct contact met het weefsel, waardoor er minder risico is dat er licht in de ogen van klant of behandelaar schijnt. De risico’s voor de behandelaar zijn overigens vele malen groter dan voor de klant. Bescherming van de ogen middels een beschermingsbril is prioriteit nummer een. Clark adviseert om de veiligheidsmaatregelen van leveranciers goed in acht te nemen. Ten aanzien van klasse IV lasers zijn extra maatregelen geformuleerd.

Pigment

Net als rimpels, zijn het ontstaan van pigmentvlekken een teken van huidveroudering. Dyschromia, onregelmatige pigmentatie, is steeds meer mensen een doorn in het oog. De vraag naar pigmentbehandelingen neemt dan ook toe. Melanine wordt in de dermis gevormd door de melanotocyten, onder invloed van het aminozuur tyrosine. Het lichaam maakt melanine aan als beschermingsmaatregel tegen blootstelling aan UV-licht om schade aan de cellen te voorkomen. Versterkende factoren zijn erfelijke aanleg, hormonen, blootstelling aan zon, pilgebruik, bepaalde medicijnen (tetracycline en ani-malariamiddel) of een trauma.

Niet alleen de etnische achtergrond van een klant, maar zeker ook gedragsfactoren en de reactie op UV-licht zijn van belang bij bepalen of een huidtype goed behandeld kan worden met licht. “Het gebruik van een UV-lamp kan meer inzicht geven in de hoeveelheid zonbeschadigingen want vaak zijn deze niet goed met het blote oog te zien”, adviseert Clark.

Veel gepigmenteerde leasies, zoals lentigines, bevinden zich op de grens tussen de epidermis en de dermis. Deze groeien na circa 28 dagen vanzelf uit de huid. Exfoliatie kan dit proces versnellen. Epheliden (sproeten) zijn dermale leasies en daardoor bijna niet te behandelen.

Foto’s

Het is van groot belang om goede voor, tijdens en na foto’s te maken om het verloop van de pigmentbehandeling te kunnen beoordelen. Vaak lijkt het resultaat direct na de behandeling erger dan daarvoor. Dat is normaal maar klanten moeten daar wel voor gewaarschuwd worden. Aan de hand van foto’s kun je laten zien hoe het verloop van de behandeling eruit ziet en hoe het resultaat uiteindelijk zal zijn.

Belangrijk bij het behandelen van pigment is dat het hele gelaat wordt behandeld en niet alleen de locatie van de pigmentvlek. Dit om kleurverschillen te voorkomen. Clark ging vervolgens in op de verschillende soorten pigmentvlekken en – indien mogelijk – de behandeling daarvan.

Haargroei

Het doel van ontharende behandelingen is lange termijn haarreductie. Het licht wordt geabsorbeerd door de donkere, terminale haarfollikels. Door verhitting worden deze vernietigd. Als gevolg daarvan wordt de haar dunner er lichter of groeit helemaal niet meer. Clark: “Tachtig tot negentig procent van de haarreductie is niet permanent. Onder invloed van hormonen kunnen altijd haren teruggroeien. Het is van groot belang dat klanen reeele verwachtingen hebben van deze behandeling.”

De behandeling heeft alleen succes tijdens de anagene groeifase van de haren. De groeicycli van de haren kunnen door behandeling worden gesynchroniseerd (daardoor lijkt de haargroei sterker), zodat je alle haren in dezelfde fase kunt behandelen. Contra-indicaties zijn zwangerschap, recent zonnen, verdachte leasies, bepaalde medicijnen. Getatoeëerde gebieden kunnen niet behandeld worden, omdat de tatoeage-inkt de energie kan absorberen waardoor het in de huid brandt of er kleurverandering optreedt. Moedervlekken mogen nooit behandeld worden.

Overlappen van de flitsen kan leiden tot oververhitting van het huidoppervlak, waardoor blaren kunnen ontstaan of collageenafbraak. Dit moet dus vermeden worden.

Vaataandoeningen

Vaatjes zijn goed te behandelen met laser of IPL. Belangrijk verschil met pigmentvlekken of haren is dat het doel (hemoglobine) beweegt en niet stilstaat. Het doel is om een stromend target, dat omgeven is door stilstaand weefsel, te stoppen zonder complicaties. Koeling is een belangrijk onderdeel van de behandeling. Laser heeft beter resultaten bij duidelijk vasculair doel (bv tele’s), IPL’s hebben betere resultaten bij diffuse doelen zoals rosacea. De behandeling richt zich op het verwijderen van beschadigde en niet goed functionerende capillairen. Het moeilijkst te behandelen zijn klanten met huidtype I van Fitspatrick en een lange geschiedenis van zonblootstelling. Mogelijke complicaties zijn purpura, zwelling en blaren.

Teleangiectsiën kunnen met IPL en sommige lasers succesvol behandeld worden in ongeveer drie tot vier behandelingen. Clark ging ook uitgebreid in op het behandelen van medische aandoeningen als wijnvlekken en heamangiomen.

Combinatie

Sommige apparaten combineren laser of IPL met Radio Frequente energie (RF) om de weerstand van het weefsel te verlagen en zodoende meer effect van de behandeling te krijgen. Volgens Clark is er echter geen aantoonbaar voordeel van deze combinatie. Mogelijke complicatie van RF is dat het kan gaan vonken op de huid van de klant.

Ook worden nu licht en massagetechnieken gecombineerd om cellulite te behandelen. Cellulite is een huidprobleem en geen vetprobleem. Cellulite ontstaat wanneer de vezelige tussenschotten die de uitpuilende vetcellen bevatten, broos worden. Ze zitten vast aan de dermis en kunnen niet uitrekken en de huid steun geven. Door ontstekingen breken de collageenvezels af. Dat leidt tot uitpuiling van de subcutane vetcellen die tot in de dermis uitpuilen. Dat veroorzaakt de bekende deukjes en putten.

Licht wordt ingezet om het vet vloeibaar te maken. Dit verbetert de doorlaatbaarheid van de celmembranen, het stimuleert het collageen en verbetert de bloedcirculatie. Met behulp van mechanische rollermassage kan het weefselvocht terugstromen in de lymfen. Zo wordt de oorzaak van cellulite aangepakt. Golflengtes van 915 en 1450 nm geven de beste absorptie in de lipiden.

Bron: Schoonheidsspecialist nr. 3, maart 2010